Hoe zien dieren de wereld? De dieren die we kennen – honden en katten, parkieten en pinguïns – reageren op licht en gebruiken visie om voedsel te vinden … en vermijd betamelijk voedsel.
Maar wat zien zij dat wij niet zijn? Wetenschappers hebben een paar dingen uitgezocht. Ze hebben de structuur van dierenogen bestudeerd. Ze hebben lichtgevoelige cellen gedocumenteerd. En ze hebben de tinten ontdekt van kleuren die dieren zien.
Het probleem is dat dierenogen en hersenen zoveel anders zijn dan de onze. En ze kunnen ons niet precies vertellen hoe hun wereld eruit ziet.
Toch hebben wetenschappelijke studies over het gezichtsvermogen van dieren een aantal verbazingwekkende feiten opgeleverd, zoals:
-
Sommige dieren zien infrarood (IR) en ultraviolet (UV) licht, wat mensen niet kunnen zien.
-
Andere dieren lijken de tijd langzamer te zien verstrijken dan anderen, wat hen waarschijnlijk een overlevingsvoordeel oplevert.
Lees verder om enkele van de coolste manieren te ontdekken waarop dieren een wereld bekijken die we nooit zullen zien.
ZIE GERELATEERD: 11 vragen beantwoord over verbazingwekkende dierenogen
Inleiding: Universele principes van het zicht van dieren
Het gezichtsvermogen van dieren bestaat uit twee primaire componenten:
Mensen zien een deel van het EM-spectrum (bekend als zichtbaar licht) dat van rood naar geel naar blauw naar paars gaat. Sommige dieren kunnen andere delen van het spectrum zien, waaronder infrarood (IR) en ultraviolet (UV), waardoor ze allerlei dingen kunnen waarnemen die onzichtbaar zijn voor mensen.
Ongeveer 96% van de diersoorten op aarde heeft complexe mechanismen die visuele waarneming produceren. De mechanismen die deel uitmaken van de anatomie van het gezichtsvermogen zijn onder meer:
-
Het hoornvlies, dat licht buigt dat naar het binnenste van het oog gaat in een proces dat refractie wordt genoemd
-
De lens, die de oogfocus helpt
-
Het netvlies, dat lichtgolven in de oogbol opvangt
-
Staafjes en kegeltjes, lichtgevoelige zenuwen (fotoreceptoren genoemd) in het netvlies die helpen bij het creëren van kleurperceptie en nachtzicht
-
Visuele verwerkingscentra in de hersenen van het dier
Niet alle dieren die zien hebben al deze mechanismen. De dooskwallen hebben ogen maar geen hersenen. Insecten daarentegen zien niet Een ding: Ze zien veel dingen omdat hun ogen meerdere lenzen hebben die facetten worden genoemd. Honingbijenogen hebben bijvoorbeeld duizenden lenzen.
Dieren hebben een breed scala aan gespecialiseerde sensorische mogelijkheden die verder gaan dan het gezichtsvermogen. Vleermuizen en walvissen navigeren bijvoorbeeld via echolocatie. Echolocatie creëert geluiden die weerkaatsen op objecten in de buurt. Dit helpt de dieren te voorkomen dat ze tegen dingen botsen.
Laten we het voor dit artikel echter houden bij de visuele waarneming van dieren. Hoewel, zoals je zult zien, infraroodperceptie de dingen een beetje in de war brengt.
De meest voorkomende bronnen van visie die dieren zien, maar mensen niet kunnen, zijn UV en IR.
Ultraviolet licht: dieren een overlevingsvoordeel geven
Menselijke ogen nemen drie kleuren waar: rood, groen en blauw. Sommige dieren zien een vierde: ultraviolet.
UV-golven storen mensen op allerlei manieren, van zonnebrand tot huidkanker. Maar dat doen we niet. zien UV-golven omdat de lenzen van onze ogen ze eruit filteren.
Andere wezens, groot en klein, hebben minder geluk. Als we bijvoorbeeld naar een hoogspanningslijn kijken, zien we niet meer dan een lange kabel. En we gewoon weten het vervoert elektronen naar hun bestemming.
Sommige dieren zien echter felle, knipperende lichten die hen afschrikken. Dit is de reden waarom rendieren hoogspanningslijnen vermijden in hun Arctische speeltuinen.
Wat gebeurt er? Powerlines die onjuist zijn afgeschermd, geven een corona-ontlading af die er van tijd tot tijd uit kan zien als een uitbarsting van licht voor dieren die UV waarnemen.
Het is niet allemaal slecht nieuws voor dieren zoals rendieren: hun UV-perceptie helpt hen ook hun favoriete voedsel (korstmos) te vinden en de urine van roofdieren te detecteren. Het helpt ook om ze uit de buurt van gevaarlijke hoogspanningslijnen te houden.
UV-waarneming helpt een breed scala aan soorten, zo blijkt. Bijen vertrouwen op UV-perceptie om lijnen op bloemblaadjes te volgen die rechtstreeks naar hun gewaardeerde nectar wijzen. Vrouwelijke vogels gebruiken UV om het verenkleed van mannelijke vogels te onderzoeken. Degenen met de meest aantrekkelijke kleurencombinaties winnen de race om zich voort te planten.
En een paar wezens ervaren licht op vele manieren buiten IR en UV.
Vlinders kunnen een half dozijn of meer soorten fotoreceptoren hebben. De bidsprinkhaangarnaal heeft tot 16 afzonderlijke photoreceptoren, die elk een andere visuele taak uitvoeren (inclusief polarisatie, net als de hoogwaardige zonnebrillen die mensen dragen.)
Infrarood energie: reageren op warmte
Alles wat warm is, zendt golven van infrarode energie uit. Sommige infraroodgolven zijn zichtbaar voor mensen (denk aan vuurwerk en explosies in actiefilms). De rest van de IR-golven stromen buiten ons visuele spectrum.
Maar sommige dieren, zoals slangen, kikkers, bijen en een paar vissoorten, kunnen infraroodgolven in hun omgeving detecteren. Dan is er de vervelende mug: de IR-perceptie detecteert delen van het lichaam waar het bloed het dichtst bij de huid stroomt (meer warmte aan de oppervlakte betekent meer bloed).
Een warmtebeeldcamera die infrarood licht detecteert, geeft ons dus een idee van wat de mug ziet.
Merk op dat IR-perceptie een manier is om te “zien”, maar het past niet altijd in de menselijke definitie van zicht. Sommige slangensoorten hebben bijvoorbeeld zintuigen in hun neus die warmte-emitterende infraroodstralen detecteren die afkomstig zijn van prooien zoals muizen en andere knaagdieren.
Super slow-mo: Sommige dieren zien de tijd anders verstrijken
Dieren zien het verstrijken van de tijd zelfs anders dan wij. Onderzoekers ontdekten dat het blootstellen van dieren aan licht dat met verschillende snelheden knippert, onthulde hoe ze de tijd waarnemen.
Kleine dieren met snelle reactietijden (ideaal voor het vinden van prooien en ontsnappende roofdieren) en een snel metabolisme voelden de tijd langzamer verstrijken dan bij andere dieren.
In feite zien deze dieren de wereld in slow motion. Stel je een video voor die in extreme slow-mo is opgenomen om een kogel te onthullen die door een appel gaat.
Het experiment was beperkt tot 32 gewervelde dieren, dus het is niet te zeggen hoe wijdverspreid dit effect is over miljoenen diersoorten.
Mensen delen slechts een glimp van de perceptie van dieren
De miljoenen diersoorten op aarde hebben waarnemingsvermogens die onze verbeelding te boven gaan. En het is niet alleen UV-zicht en echolocatie. Trekvogels kunnen bijvoorbeeld subtiele verschillen in het magnetisch veld van de planeet volgen om hen tijdens hun reizen te begeleiden.
Naarmate wetenschappers nieuwe en ingenieuze methoden vinden om te bestuderen wat dieren zien, zullen we een beter idee ontwikkelen van hoe dieren de wereld zien. Maar tenzij dieren leren ons te vertellen wat ze zien in een taal die we kunnen begrijpen, zal er altijd een element van mysterie zijn in de visie van het dierenrijk.
VERDER LEZEN: 10 dieren met unieke of gekke ogen
Pagina gepubliceerd op dinsdag 26 oktober 2021