Van alle ogen die de natuur ooit heeft geproduceerd, zijn die van de adelaar – met zijn grote, gehaakte snavel, lichtgele iris en krachtige klauwen – misschien wel de meest buitengewone.
Ingebed aan weerszijden van zijn gezicht, geven de ogen van een adelaar hem bijna een panoramisch zicht. Als je een adelaar was, kon je een konijn van drie mijl afstand zien rennen. Als je de ultraviolette lichtwaarneming van een adelaar had, kon je een kleine woelmuis uit de lucht volgen door de UV-stralen die door zijn urine werden gereflecteerd.
En hoewel de meeste mensen 20/20 visie hebben, zijn adelaars gezegend met een verbazingwekkende 20/5 visie. Dat betekent dat wat er voor ons op 5 voet scherp en duidelijk uitziet, net zo duidelijk is voor een adelaar van 20 voet afstand.
Geen wonder dat we de term “arendsogen” gebruiken om prachtig zicht te beschrijven.
Dus hoe doet een adelaar het? Hoe lijken zijn ogen op de onze, en hoe verschillen ze? Zullen technologie en wetenschap ons ooit helpen om de adelaar in te halen en ons onze eigen versie van roofvogelvisie te brengen? Misschien wel!
Hoe goed is arendszicht?
De visie van de adelaar “is zo ver superieur aan de onze dat we ons alleen maar kunnen voorstellen hoe hun wereld eruit moet zien”, zegt William Hodos, een expert in vogelzicht en een vooraanstaand professor emeritus aan de Universiteit van Maryland.
Zowel menselijke als arendsogen zijn gebouwd als een camera met een lens, met licht- en kleurdetectiecellen op het netvlies die kegeltjes worden genoemd.
In het midden van het netvlies bevindt zich een speciaal gebied dat de fovea wordt genoemd, waar de kegels ongelooflijk dicht opeengepakt zijn. De fovea in een adelaar is als een bolle, diepe put, volgens Hodos, en bij mensen is het als een ondiepe kom.
Die diepte zorgt ervoor dat de ogen van adelaars zich net zo gedragen als een telelens om beelden vast te leggen.
Bij een mens, legt hij uit, heeft elke fovea 200.000 kegels per millimeter. Niet alleen hebben adelaars twee foveae per oog, elk zit vol met een miljoen kegels per millimeter.
Je zou een arendsoog kunnen vergelijken met een modern computerscherm, met dicht bezaaide pixels die buitengewone helderheid en scherpte aan elk beeld geven. “Hun centrale fovea is voor nauwkeurige inspectie,” legt Hodos uit. “Hun laterale fovea wordt meer gebruikt voor zicht op afstand.”
Arendsogen zitten niet voor niets aan de zijkanten van hun hoofd
Onze ogen bevinden zich op de voorkant van ons hoofd, waardoor we uitstekend binoculair zicht hebben, maar slecht perifeer zicht. We hebben beide ogen nodig om een compleet driedimensionaal beeld te zien.
De ogen van een adelaar bevinden zich meer aan de zijkanten van het hoofd. Hoewel niet zo lateraal als andere vogels, zijn hun ogen gefixeerd en onbeweeglijk in hun oogkassen, 30 graden schuin van de middellijn van het gezicht.
Als gevolg hiervan hebben adelaars een gezichtsveld van 340 graden in vergelijking met onze 180 graden. Ze zijn ook in staat om binoculair en monoculair zicht te gebruiken, en ze zien een driedimensionale wereld zoals wij dat doen.
Adelaars bewegen hun hoofd elke vijf seconden
Adelaars bewegen hun hoofd elke vijf seconden naar links, rechts of recht vooruit, volgens een studie van Duke University. Wanneer een object dichtbij is, zullen ze er waarschijnlijk recht naar kijken en het frontaal bekijken, maar naarmate het verder weg wordt, onderzoeken ze het door hun hoofd naar de zijkant te draaien.
Stel je voor dat je je hoofd voortdurend opzij draait om de aarde onder je te scannen, en, nadat je je prooi hebt gevonden, recht vooruit kijkt en naar binnen duikt voor de kill.
Arendsogen zijn groot en mooi
Hoewel adelaarsogen dezelfde grootte en hetzelfde gewicht hebben als menselijke ogen, weegt een adelaar meestal ongeveer 10 pond. Relatief gezien zijn de ogen van een adelaar enorm.
Veel wezens, waaronder vogels, hebben druppels olie verspreid in hun kegelfotoreceptoren in tinten die de kleur filteren en verbeteren.
Vooral vogels hebben verbluffend gepigmenteerde druppels olie in de tinten rood en paars.
Deze druppels onderscheppen licht, veranderen de intensiteit en het spectrum ervan en kunnen de ogen beschermen tegen schade door vrije radicalen. Ten minste één zonnebrillenfabrikant, Eagle Eyes, beweert inzichten uit deze bevindingen in hun producten te hebben aangepast.
Adelaars kunnen prachtige kleuren zien die we niet kunnen zien
Hodos zegt dat veel vogels meer korte- en langgolvig licht zien dan wij – verder in het rode bereik aan de ene kant van het kleurenspectrum en helemaal in het ultraviolette bereik aan de andere kant.
“Ze zien kleuren als levendiger dan wij”, zegt hij. “Ze kunnen meer onderscheid maken tussen tinten. En ze zien ultraviolet licht, maar we hebben geen idee hoe het er voor hen uitziet.”
Het enige wat we weten, zegt hij, is dat ze een absoluut prachtige wereld zien en dat kleurdifferentiatie een van hun grote visuele sterke punten is.
Kunnen mensen arendszicht hebben?
Terwijl de meesten van ons 20/20 visie hebben (of proberen te hebben), mensen zijn eigenlijk in staat tot een nog betere gezichtsscherpte. Sommige Aboriginals in het afgelegen Australië hebben een visie die tot vier keer beter is dan de rest van ons.
Toen astronomen naar Aboriginal-beschrijvingen van sterrenbeelden uit de jaren 1800 keken, hadden ze een verrekijker nodig om te zien wat de Aboriginals met het blote oog konden zien.
Olympische atleten in boogschieten en scherpschieten zouden ook een superieur zicht hebben, met een gemiddelde gezichtsscherpte van 20/16.
Voor degenen die niet met zo’n uitstekend zicht zijn geboren, kan moderne technologie helpen.
David Williams, de William G. Allyn Professor of Medical Optics aan de Universiteit van Rochester in New York, werkte samen met collega’s om het gebruik van adaptieve optica te pionieren – de techniek die door astronomen wordt gebruikt om duidelijke foto’s van de hemel te maken door de turbulente atmosfeer van de aarde – voor de verkenning van de organisatie en functie van het netvlies.
Ze waren in staat om kleine afwijkingen in het gezichtsvermogen te identificeren via een apparaat dat een golffrontsensor wordt genoemd, en hun werk heeft oogartsen geholpen lasik-chirurgie en cataractchirurgie beter uit te voeren en betere contactlenzen te ontwikkelen, waardoor mensen vaak 20/15 zicht krijgen.
“We kunnen in het oog kijken en het netvlies duidelijker zien dan ooit tevoren mogelijk was,” zegt Williams, “zelfs waardoor we individuele cellen in het levende netvlies kunnen zien.”
Op een dag stelt hij zich voor: “Iemand zal naar het kantoor van de oogarts gaan en een niet-invasieve procedure laten uitvoeren die hen een nog beter dan optimaal zicht op het leven zal geven.”
LEES VERDER: 20/15 visie: Beter of slechter dan 20/20?
Pagina gepubliceerd op vrijdag 20 december 2019