Onze planeet heeft ongeveer 9 miljoen diersoorten, en bijna allemaal hebben ze ogen. Dierenogen werken op zoveel manieren dat het onmogelijk is om alle verbazingwekkende dingen die ze doen in één artikel vast te leggen.
De eenvoudigste ogen detecteren licht en schaduwen en helpen wezens te voorkomen dat ze tegen dingen botsen. De meest geavanceerde ogen vangen een breed scala van het lichtspectrum en nemen de wereld waar op manieren die veel verder gaan dan het menselijk zicht.
Een conventioneel zichtsysteem in het dierenrijk heeft ogen met lichtgevoelige zenuwen die visuele informatie doorgeven aan de hersenen. Een paar soorten hebben geen hersenen, maar hebben nog steeds echt coole ogen.
Dit artikel raakt aan 11 vragen en antwoorden die enkele van de opmerkelijke dingen over dierenogen en visie in het dierenrijk vastleggen.
1. Hebben alle dieren ogen?
Bijna. Ongeveer 96% van het dierenrijk heeft een soort optische structuren die beelden maken van lichtgolven en zenuwimpulsen. De vroegst bekende ogen bij dieren evolueerden 600 miljoen jaar geleden tijdens de Cambrische explosie.
De meeste dieren met botten en stekels (gewervelde dieren) en sommige botloze dieren (weekdieren) hebben ogen met een soort lens die lichtgolven projecteert op lichtgevoelige zenuwen in het netvlies.
2. Wat zien dieren?
Niemand weet het zeker. Zoals deze video van National Geographic uitlegt, evolueerde elk dier op aarde in de loop van de tijd op zijn eigen unieke manier. Elke soort heeft dus specifieke mechanismen voor het waarnemen van licht, kleur, diepte, afstand en andere variabelen in zijn specifieke omgeving.
En de ogen van de meeste dieren maken verbinding met hersenen van zeer uiteenlopende complexiteiten. Het is leuk om je af te vragen wat dieren zien, maar zonder letterlijk door hun ogen te kunnen kijken of de rest van hun zenuwstelsel te kunnen ervaren, zullen we het nooit echt weten.
3. Hebben ogen een brein nodig? Niet als je een dooskwal bent.
De dooskwal heeft geen hersenen, maar heeft 24 ogen, waarvan sommige geavanceerde structuren van de ogen van gewervelde dieren en koppotigen zoals de inktvis en octopus delen. Wetenschappers weten niet waarom de dooskwal geavanceerde ogen heeft, die beeldvormende lenzen hebben, aangezien de soort niet veel verder kijkt dan licht, schaduwen en vormen.
4. Hoe scherp is het zicht van een gedomesticeerde hond?
Honden zien niet zoveel kleuren als mensen en hun gezichtsvermogen is lang niet zo nauwkeurig. Het menselijk zicht is dus in sommige opzichten beter. Onze huisgebonden beagles en zwarte laboratoria traceren hun wortels echter terug naar wilde wolven, wat helpt verklaren waarom onze honden in het donker veel beter zien dan mensen: hun voorouders van wolven hadden het nodig voor nachtelijke jachten.
5. Waarom lijken sommige dieren glow-in-the-dark ogen te hebben?
Herten, runderen, paarden en vele andere dieren, waaronder allerlei soorten katten (van tijgers en bergleeuwen tot huiskatten), hebben een spiegelachtig gebied op hun netvlies dat lichtgolven terugkaatst in hun ogen, waardoor hun nachtzicht wordt versterkt. Door ’s nachts een licht in de ogen van deze dieren te schijnen, wordt dit gebied, bekend als het tapetum lucidum, geactiveerd en krijgen hun ogen een spookachtige gloed.
VERDER LEZEN: 10 dieren met unieke of gekke ogen
6. Waarom hebben de pupillen van huiskatten die verticale vorm?
Mensen hebben één ding gemeen met leeuwen en andere grote, wilde katten: ronde pupillen. Huiskatten hebben daarentegen onderscheidende pupillen die elliptisch en verticaal zijn. Vanwaar het verschil?
Kleine gedomesticeerde katten evolueerden in het wild om dicht bij de grond te jagen, en verticale pupillen verbeterden blijkbaar hun vermogen om prooien te vinden. Grote katten daarentegen evolueerden rond pupillen die meer compatibel zijn met hun hogere gezichtsveld voor de jacht.
Paarden, schapen en geiten hebben pupillen die elliptisch en horizontaal zijn. Ze zijn geëvolueerd als prooidieren en horizontale pupillen geven hen een breder gezichtsveld om hen te helpen roofdieren te spotten.
7. Waarom zijn honingbijen zo goed in het vinden van bloemen?
De samengestelde ogen van een honingbij geven het opmerkelijke krachten van kleurdetectie. Elk van de ogen van de honingbij heeft tussen de 6.900 en 8.600 lenzen die facetten worden genoemd. Hoewel het gezichtsveld van honingbijen in niets lijkt op dat van een mens (wat ze zien lijkt meer op een mozaïek), kunnen ze kleuren vijf keer sneller detecteren dan mensen. Deze snelheid – de snelste in het dierenrijk – helpt bijen snel bloemen te vinden en zich te concentreren op hun gewaardeerde nectar.
8. Welk dier heeft de grootste ogen?
De grootste ogen in het dierenrijk behoren tot de reuzeninktvis, wiens ogen tot 10 centimeter ac metenross, volgens het Smithsonian Institution.
Waarom heeft deze inktvis zulke grote ogen nodig? Het is alsof de reuzeninktvis de donkere, troebele diepten van de oceaan zwemt, waar het moeilijk is om iets te zien. En die grote ogen komen van pas: een studie merkte op dat een gigantische inktvis een potvis op bijna 400 voet afstand kon detecteren.
9. Wat geeft de Zeearend zo’n nauwkeurig zicht op afstand?
Een Amerikaanse zeearend die honderden meters boven een rivier zweeft, kan een vis spotten, naar beneden duiken en lunchen met uiterste precisie. Wat maakt dit mogelijk? Meestal is het de enorme hoeveelheid visuele receptoren die kegeltjes worden genoemd in een deel van het netvlies van de adelaar dat de fovea wordt genoemd.
Terwijl elk menselijk oog één fovea heeft met 200.000 kegels per millimeter, heeft elk zeearendoog twee fovea, die elk een miljoen kegels per millimeter hebben. Zeearend fovea hebben ook de vorm van een telelens, waardoor het zicht op lange afstand verder wordt versterkt.
10. Hoeveel van de wereld ziet een paard?
Paardrijden is een beetje alsof je ogen in je achterhoofd hebt… letterlijk – omdat een paard een expansief perifeer zicht heeft. De ogen van een paard, gemonteerd op de zijkanten van zijn schedel, bieden een gezichtsveld van 340 graden (van de 360). Dat betekent dat een paard bijna helemaal om zich heen kan zien, in welke richting het ook kijkt.
Er is maar één kink in de kabel: een paard heeft ook een blinde vlek – recht voor zijn neus.
11. Heeft een garnaal de meest geavanceerde ogen van elk dier?
Mogelijk. Een schaaldier genaamd de bidsprinkhaangarnaal kan tot 16 soorten fotoreceptoren hebben, de cellen die het zicht mogelijk maken. Mensen hebben daarentegen slechts drie soorten fotoreceptoren: voor de kleuren rood, blauw en groen.
Bidsprinkhaangarnalen hebben samengestelde ogen zoals een bij of een mier. Een paar soorten hebben fotoreceptoren voor ultraviolette, infrarode en gepolariseerde lichtgolven. Dit betekent dat ze licht kunnen waarnemen op manieren die het vermogen van andere dieren ver te boven gaan. Toch zijn het garnalen, met kleine hersenen. Wetenschappers weten niet zeker wat deze garnalen doen met al dat visuele bereik … en zo weinig hersencapaciteit om alles wat ze zien te onderscheiden.
Wil je meer zien?? Het Natural History Museum in Engeland heeft 17 voorbeelden van uitstekende dierenogen.
GERELATEERD LEZEN: Dieren zien een wereld die volledig onzichtbaar is voor onze ogen
Pagina gepubliceerd op woensdag 12 mei 2021