Wat is vascularisatie van het hoornvlies?
Het hoornvlies is het enige deel van het lichaam dat niet vasculair is (heeft geen bloedvaten), waardoor een duidelijk pad is voor licht om binnen te komen. Verminderde zuurstof, ontsteking, infectie of trauma kan echter de vorming van bloedvaten in het hoornvlies veroorzaken, wat kan leiden tot gezichtsbedreigende complicaties.
Groei van bloedvaten in het hoornvlies (cornea vascularisatie) kan leiden tot permanente visusstoornissen. Deze zichtbedreigende aandoening treft elk jaar 1,4 miljoen mensen. Een studie meldde dat ongeveer 1 op de 10 mensen die getroffen zijn door cornea neovascularisatie lijden aan verlies van gezichtsvermogen.
Waarom moet het hoornvlies avasculair zijn?
Cornea neovascularisatie [Image credit: Permission granted by © 2022 American Academy of Ophthalmology]
Avasculair betekent ‘zonder bloedvaten’. Het hoornvlies ontvangt zuurstof die door de tranen wordt verspreid, in plaats van uit bloedvaten. Hierdoor kunnen lichtstralen het oog binnendringen zonder obstructie.
Dit is van cruciaal belang omdat het hoornvlies het grootste deel van de focuskracht van het oog levert. Het doet dit door lichtstralen te buigen als ze het oog binnenkomen, zodat ze op het netvlies worden gericht om een scherp, helder beeld te geven.
Vascularisatie van het hoornvlies kan het heldere hoornvliesweefsel beschadigen, wat leidt tot vertroebeling of wazigheid van het gezichtsvermogen. Bloedvaten kunnen licht dat de ogen binnenkomt blokkeren en buigen en de gezichtsscherpte verminderen.
Wat zijn de belangrijkste symptomen van corneale neovascularisatie?
Cornea neovascularisatie heeft niet altijd duidelijke symptomen, vooral wanneer het mild of in een vroeg stadium is. Een drager van contactlenzen kan merken dat zijn lenzen licht ongemak veroorzaken. Ze kunnen ook wazig zicht of verminderde gezichtsscherpte opmerken.
Bloedvaten die in het hoornvlies zijn gegroeid, zijn meestal kwetsbaarder en delicater dan normale bloedvaten. Hierdoor scheuren ze gemakkelijker en kunnen ze bloedingen veroorzaken – wat resulteert in verminderd zicht of zelfs littekens in het hoornvlies.
Een oogarts kan cornea neovascularisatie detecteren door te kijken naar het hoornvlies onder hoge vergroting.
Waar in het oog treedt cornea neovascularisatie op?
Naast het buigen van lichtstralen als ze het oog binnenkomen, dient het hoornvlies ook als een beschermende barrière. Het hoornvlies heeft vijf lagen die structuur bieden en voorkomen dat ziektekiemen en deeltjes het oog binnendringen.
De vijf lagen van het hoornvlies zijn:
Lagen van het hoornvlies. Corneale cross-linking versterkt de bindingen in het stroma van het hoornvlies, de laag waaruit weefsel wordt verwijderd tijdens LASIK-chirurgie.
-
Epitheel – Gladde buitenlaag. Het dient als een barrière en absorbeert voedingsstoffen en zuurstof uit tranen. Het geneest snel, maar is rijk aan zenuwuiteinden, waardoor het erg pijngevoelig is.
-
Bowman’s laag – Transparante beschermlaag gemaakt van collageen. Het kan littekens veroorzaken als het geneest.
-
Stroma – Middelste laag gemaakt van water en collageen. Het levert 90% van de dikte van het hoornvlies en geeft het structuur en elasticiteit. Om een helder zicht te behouden, moet het stroma transparant blijven.
-
Het membraan van Descemet – Beschermende laag collageenvezels. Dit membraan herstelt goed van een blessure.
-
Endotheel – Een enkele laag cellen die overtollig water uit het stroma pompen. Het voorkomt dat het stroma te veel absorbeert (wat hoornvliesoedeem en wazigheid zou veroorzaken).
Verlaagd zuurstofgehalte, ontsteking, infectie of trauma kunnen abnormale bloedvaten stimuleren om in het hoornvlies te groeien. Cornea neovascularisatie (CNV) kan optreden in verschillende lagen van het hoornvlies, afhankelijk van de onderliggende oorzaak en ernst.
De groei van bloedvaten begint bij de limbus, de grens tussen het heldere hoornvlies en de witte sclera. Het gaat dan naar het midden van het hoornvlies. De groei kan zich uitstrekken tot in de oppervlakkige lagen van het hoornvlies, zoals het epitheel. Het kan zich ook uitstrekken tot diepere lagen, zoals het stroma, wat resulteert in een verminderde gezichtsscherpte.
Drie soorten neovascularisatie worden meestal gezien:
-
Oppervlakkige neovascularisatie – groei van bloedvaten tussen epitheel en Bowman’s laag, ook bekend als corneale pannus
-
Stromale neovascularisatie – groei van bloedvaten in het stroma
-
Diepe neovascularisatie – groei van bloedvaten tussen stroma en het membraan van Descemet
Wat veroorzaakt cornea neovascularisatie?
Er is eenre vijf primaire oorzaken van cornea neovascularisatie. Deze omvatten:
Slijtage van contactlenzen
Cornea neovascularisatie komt relatief vaak voor bij dragers van zachte contactlenzen. Contactlenzen kunnen irritatie aan het hoornvlies veroorzaken en de hoeveelheid zuurstof die het bereikt verminderen. Geschat wordt dat ongeveer 10% tot 30% van de gevallen van cornea-neovascularisatie geassocieerd zijn met het dragen van contactlenzen.
Zachte contactlenzen zijn groter en bedekken meer van het hoornvlies. Hierdoor zijn ze een vaker voorkomende oorzaak van CNV dan stijve contactlenzen, die meestal kleiner zijn en minder van het hoornvlies bedekken.
Neovascularisatie van contactlenzen wordt meestal alleen gevonden in de oppervlakkige lagen van het hoornvlies, zoals het epitheel. De zorg is dat de bloedvaten dieper in de stromale laag van het hoornvlies zullen groeien, hoewel dit zeldzaam is. Slapen in contactlenzen verhoogt het risico op cornea neovascularisatie.
Oorzaken van neovascularisatie door het dragen van contactlenzen zijn onder meer:
-
Strakke of gedecentreerde zachte contactlenzen die de zuurstoftoevoer naar het hoornvlies beperken
-
Beschadigde lens of lens met zware afzettingen die letsel aan het hoornvliesepitheel veroorzaken
-
Gevoeligheid voor contactlensoplossingen
-
Overkleding voor contactlenzen – lenzen dragen voor langere duur dan aanbevolen
De behandeling is afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de ingroei van bloedvaten en omvat:
-
Contactlens opnieuw monteren
-
Overschakelen naar contactlenzen met een hoger watergehalte
-
Overschakelen naar lenzen met een hogere zuurstofdoorlaatbaarheid
-
Overschakelen van contactlenzen voor langdurig gebruik naar dagelijks gebruik
-
Stopzetting van het dragen van contactlenzen
-
Gebruik van conserveermiddelvrije lensverzorgingsproducten
Ontsteking
Corneale neovascularisatie kan worden veroorzaakt door ontsteking als gevolg van een aantal aandoeningen.
Ontstekingsaandoeningen die cornea-neovascularisatie kunnen veroorzaken, zijn onder meer:
Trauma
Trauma kan het gevolg zijn van een mechanisch letsel aan het hoornvlies. Thermische of zure brandwonden kunnen oppervlakkige cornea-neovascularisatie veroorzaken (in het gebied van de epitheliale laag). Corneale trauma kan ook te wijten zijn aan alkalische brandwonden – die het stroma kunnen doordringen en neovascularisatie kunnen veroorzaken.
Hoornvliesinfecties
Neovascularisatie kan zelfs één dag na cornea-infectie met herpes simplex-virus (HSV) optreden. De vascularisatie kan twee tot drie weken na infectie aanhouden.
Er zijn een aantal hoornvliesinfecties die kunnen leiden tot neovascularisatie. Deze omvatten:
-
Virale – Herpes simplex, herpes zoster
-
Bacterieel– Chlamydia, Syfilis, Pseudomonas
-
Schimmel– Candida, Aspergillus, Fusarium
-
Parasitaire infecties
Degeneratie van het hoornvlies
Corneadegeneratie verwijst naar verslechtering van het hoornvliesweefsel dat het gevolg is van een van een aantal hoornvliesziekten. Corneadegeneratie komt vaak slechts in één oog voor en begint aan de randen van het hoornvlies. Degeneraties kunnen leiden tot hoornvliesafzettingen, dunner worden of neovascularisatie.
LEES MEER: Hoornvliesziekte: een gids voor aandoeningen en behandelingen
Kan cornea neovascularisatie worden behandeld?
De behandeling is vaak specifiek voor de oorzaak en ernst van de neovascularisatie. Vascularisatie als gevolg van slijtage van contactlenzen wordt meestal beheerd door strategieën die de pasvorm van de contactlens en de hoeveelheid zuurstof die beschikbaar is voor het hoornvlies verbeteren. Onderliggende hoornvliesaandoeningen zullen moeten worden aangepakt.
Behandelingen
Typische medische behandeling kan steroïde druppels omvatten die rechtstreeks op het oog worden aangebracht. Dit kan worden gedaan in aanvulling op het anti-VEGF-medicijn bevacizumab, dat tot doel heeft nieuwe bloedvatvorming te voorkomen. Deze behandelingen hebben echter een aantal bijwerkingen. Steroïde druppels kunnen het risico op glaucoom verhogen en de kwetsbaarheid voor infecties verhogen. Anti-VEGF-behandeling kan wondgenezing en zenuwregeneratie remmen.
In sommige gevallen is medische therapie niet effectief. Laser- en chirurgische ingrepen zijn vaak de volgende stap in de behandeling van cornea-neovascularisatie. Chirurgische opties omvatten:
-
Laserablatie
-
Fotodynamische therapie
-
Cauterie
Er zijn gevallen van neovascularisatie waarbij medische of chirurgische behandelingen niet succesvol blijken te zijn. Hoornvliestransplantatie is momenteel de enige behandeling die consistent succesvolle resultaten oplevert.
Behandelingen in ontwikkeling
Behandeling van cornea neovascularisatie is een gebied van actief onderzoek. Sommige therapieën in ontwikkeling zijn topische PEDF-therapie, PDGF-receptorremmers en actueel aganirsen.
Routinematige oogonderzoeken
Hoornvlies neovascularisatie wordt vaak veroorzaakt door slijtage van contactlenzen. Het kan ook worden veroorzaakt door een ontsteking of een onderliggende oculaire aandoening. Een uitgebreid oogonderzoek is belangrijk bij het behoud van gezonde ogen. Routine-onderzoeken zullen helpen om ervoor te zorgen dat uw oogarts uw ogen kan controleren op de ontwikkeling van abnormale bloedvaten in uw hoornvlies.
Oogonderzoeken zijn vooral belangrijk als u contactlenzen draagt. Ze zijn ook van cruciaal belang als u een onderliggende oogaandoening heeft die geassocieerd is met cornea-neovascularisatie.
LEES MEER: Corneadystrofie: aandoeningen en symptomen
Pagina gepubliceerd op donderdag 7 april 2022