Epiretinaal membraan (macula pucker)

Wat is een epiretinaal membraan?

Epiretinaal membraan (ERM) verwijst naar een dunne, semi-ondoorzichtige laag vezelig weefsel die zich vormt over de macula, een belangrijk deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor het verwerken van scherpe details en kleuren.

Deze oogaandoening, ook wel bekend als cellofaan maculopathie of macula pucker, verschilt van maculaire degeneratie en maculaire gaten. Wanneer een WKM zich ontwikkelt, vormt zich een cellofaanachtig littekenweefsel over de macula, waardoor het zicht vervormd of wazig kan worden. De meeste mensen die een WKM ontwikkelen, hebben geen symptomen en hebben geen behandeling nodig. Hun gezichtsvermogen kan worden gecontroleerd bij routinematige oogonderzoeken om te kijken naar progressie.

Een ERM kan krimpen en aan de macula trekken, waardoor de macula rimpelt of puckert, daarom wordt een ERM ook wel macula puckering genoemd. Maculaire puckering kan ervoor zorgen dat het centrale zicht wordt vervormd (metamorfopsie). Dat wil zeggen, rechte lijnen kunnen er golvend uitzien, platte objecten kunnen rond lijken en vormen kunnen kleiner lijken dan normaal (micropsie) of groter dan normaal (macropsie).

Dagelijkse activiteiten, zoals autorijden, lezen en het identificeren van kleine details, kunnen worden beïnvloed door dit gebrek aan visuele helderheid. Op dit punt wordt epiretinale membraanchirurgie (vitrectomie) aanbevolen om de progressie van de aandoening te stoppen. Deze procedure omvat ook een epiretinale membraanschil (membranectomie).

Macula pucker, ook bekend als epiretinale membraan, is een dun, filmachtig weefsel dat zich over de macula kan vormen en vervormd, wazig zicht kan veroorzaken. [Image credit: Macular pucker. Permission granted by  © 2022 American Academy of Ophthalmology]

Wat veroorzaakt een epiretinaal membraan?

Volgens de National Institutes of Health is de exacte oorzaak van een epiretinaal membraan onbekend en kunt u een ERM ontwikkelen, zelfs als u geen voorgeschiedenis van oogproblemen of een van de onderstaande risicofactoren heeft.

Onderliggende factoren die kunnen bijdragen aan ERMs zijn onder meer:

• Posterieur glasvochtloslating, een veel voorkomende aandoening die gepaard gaat met ERMs

• Ouder worden, vooral de leeftijd van 50 jaar en ouder

• Eerdere oogoperaties, waaronder procedures voor cataract of netvliesloslatingen of tranen

• Hoofd- of oogletsel of trauma

• Ontsteking in het oog (uveïtis)

• Diabetes of diabetische retinopathie

• Een bestaand WKM in het andere oog

Tekenen en symptomen van een epiretinaal membraan

De meerderheid van de mensen met een WKM vertoont geen tekenen of symptomen, dus het hebben van een jaarlijks oogonderzoek is belangrijk voor vroege detectie en monitoring, omdat ERMs langzaam erger worden in de loop van de tijd.

Als symptomen van een epiretinaal membraan aanwezig zijn, kunnen deze omvatten:

• Deformatie – Een rechte lijn lijkt scheef of gebogen.

• Moeite met lezen – De letters van het leesmateriaal lijken ongewoon klein of groot.

• Wazig zicht De kenmerken van het gezicht van een persoon zijn niet scherp of gemakkelijk te onderscheiden.

• Dubbelzien (diplopie) – Een enkel object ziet eruit als twee objecten.

• Afname van gezichtsscherpte – Minder visuele scherpte dan in het verleden.

Het is belangrijk om een oogarts te bezoeken als u tekenen en symptomen opmerkt die verband houden met een WKM – of als de symptomen aanhouden, verergeren of veranderen.

Een epiretinaal membraan kan iedereen overkomen, maar het wordt vaker aangetroffen in de oudere bevolking, met name 2% bij mensen ouder dan 50 jaar en 20% ouder dan 75 jaar. Meestal presenteert een ERM zich in slechts één oog, maar in ongeveer 10% tot 20% van de gevallen kan het in beide ogen voorkomen. Het hebben van een WKM in één oog kan echter de kans vergroten dat u het in uw andere oog krijgt.

Epiretinale membraanchirurgie

Wanneer een epiretinaal membraan uw gezichtsvermogen verstoort, kan een operatie worden geadviseerd door uw oogarts. Een vitrectomie verbetert het gezichtsvermogen bij 80% tot 90% van de mensen en wordt gedaan in combinatie met een epiretinale membraanschil.

Tijdens een vitrectomie worden kleine sneetjes in de oogbol gemaakt en wordt de transparante gelachtige vloeistof in de oogbol (de glasvochthumor) verwijderd en vervangen door zoutoplossing. Met behulp van een miniatuurtang pelt de chirurg het ERM van de macula af en kan een lucht- of gasbel worden ingebracht om genezing te bevorderen.

Daarna wordt de macula gladder en ontspant om weer in positie te liggen. Het kan drie maanden tot een jaar duren voordat de beste gezichtsscherpte is hersteld.

Zoals bij alle medische procedures kunnen complicaties optreden na een vitrectomie, hoewel het risico laag is. Deze omvatten:

Meestal is het herstel na deze poliklinische operatie traag, maar verbeteringen in het gezichtsvermogen beginnen meestal binnen drie tot zes maanden. Herhaling van ERMs kan bij een klein percentage van de mensen voorkomen.

Alleen chirurgische behandeling kan het gezichtsvermogen verbeteren en vervormingen verwijderen die worden veroorzaakt door epiretinale membranen. Niet-chirurgische behandelingen – zoals een bril, oogdruppels, medicijnen of vitamines – helpen niet.

De meeste mensen met een WKM hebben geen behandeling nodig, vooral als het hun gezichtsscherpte niet beïnvloedt en het niet vordert.

Als u een WKM in slechts één oog heeft, kunt u ervoor kiezen om op uw andere oog te vertrouwen om te zien in plaats van een operatie te ondergaan. Indien onbehandeld, kan een WKM echter evolueren tot het punt waarop uw dagelijkse activiteiten en kwaliteit van leven worden beïnvloed. Dan wilt u misschien met uw oogarts praten over een operatie.

Uw oogarts kan epiretinale membranen diagnosticeren

Omdat veel mensen met epiretinale membranen geen merkbare symptomen hebben, kan het niet worden ontdekt tot een jaarlijks oogonderzoek.

Als uw oogarts vermoedt dat u een epiretinaal membraan heeft, kan hij een van de volgende tests gebruiken of uitvoeren om het WKM te diagnosticeren, de ernst ervan te meten en later de progressie ervan te controleren:

• Verwijd oogonderzoek – Na het verwijden van uw pupillen gebruikt de arts een spleetlamp met een sterk uitvergrote lens om naar de achterkant van het oog te kijken voor de aanwezigheid van een WKM.

• Amsler rooster – Het Amsler-raster, een raster met een stip in het midden, kan wijzen op metamorfopsie als u vervormde of wazige lijnen ziet.

• Optische coherentie tomografie (OCT) – Met behulp van lichtgolven maakt de OCT-machine dwarsdoorsnedebeelden van de weefsellagen van uw netvlies voor verdere evaluatie.

• Fluoresceïne angiografie Na het injecteren van een fluorescerende kleurstof in uw bloedbaan, maakt een oogheelkundige fotograaf foto’s om de bloedstroom te beoordelen terwijl de kleurstof door de bloedvaten van het netvlies reist.

Als er een jaar of langer is verstreken sinds uw laatste oogonderzoek, is het tijd om een afspraak te maken met een oogarts bij u in de buurt.

LEES MEER: Retinale beeldvorming en scans

Pagina gepubliceerd op dinsdag 9 maart 2021

Pagina bijgewerkt op woensdag 10 augustus 2022

Medisch beoordeeld op woensdag 4 mei 2022