Hoornvlies van het oog

Het hoornvlies laat licht toe in het oog voor het gezichtsvermogen. Hier zijn de basisprincipes die u moet weten over dit belangrijke deel van het oog.

Cornea Definitie

Het hoornvlies is het heldere vooroppervlak van het oog. Het ligt direct voor de iris en pupil en het laat licht in het oog komen.

Vanaf de voorkant van het oog gezien lijkt het hoornvlies iets breder dan het lang is. Dit komt omdat de sclera (het “wit” van het oog) de boven- en onderkant van het voorste hoornvlies enigszins overlapt.

De horizontale diameter van het hoornvlies meet meestal ongeveer 12 millimeter (mm) en de verticale diameter is 11 mm, vanaf de voorkant bekeken. Maar van achteren bekeken lijkt het hoornvlies cirkelvormig, met een uniforme diameter van ongeveer 11,7 mm. Hierdoor is het hoornvlies ongeveer tweederde zo groot als een dubbeltje.

De middelste dikte van het gemiddelde hoornvlies is ongeveer 550 micron, of iets meer dan een halve millimeter.

Het hoornvlies heeft vijf lagen. Van voor naar achter zijn deze lagen:

1. Het hoornvliesepitheel. Deze buitenste laag van het hoornvlies is vijf tot zeven cellen dik en meet ongeveer 50 micron – waardoor het iets minder dan 10 procent van de dikte van het hele hoornvlies is. Epitheelcellen worden voortdurend geproduceerd en afgestoten in de scheurlaag van het oppervlak van het oog. De omzettijd voor het gehele hoornvliesepitheel is ongeveer een week.

2. De laag van Bowman. Dit is een zeer dun (8 tot 14 micron) en dicht vezelig vel bindweefsel dat de overgang vormt tussen het cornea-epitheel en het onderliggende stroma.

3. Het cornea stroma. Deze middelste laag van het hoornvlies is ongeveer 500 micron dik, of ongeveer 90 procent van de dikte van het totale hoornvlies. Het is samengesteld uit strengen bindweefsel genaamd collageenfibrillen. Deze fibrillen zijn uniform van grootte en zijn parallel aan het hoornvliesoppervlak gerangschikt in 200 tot 300 platte bundels die lamellen worden genoemd en die zich over het hele hoornvlies uitstrekken. De regelmatige opstelling en uniforme afstand van deze lamellen is wat het hoornvlies perfect helder maakt.

4. Het membraan van Descemet. Deze zeer dunne laag scheidt het stroma van de onderliggende endotheellaag van het hoornvlies. Het membraan van Descemet (uitgesproken als “DESS-eh-mays”) wordt geleidelijk dikker gedurende het hele leven – het is ongeveer 5 micron dik bij kinderen en 15 micron dik bij oudere volwassenen. [Read about corneal descemetocele.]

5. Het cornea-endotheel. Dit is de binnenste laag van het hoornvlies. De achterkant van het endotheel baadt in de heldere waterige humor die de ruimte tussen het hoornvlies en de iris en pupil vult. Het cornea-endotheel is slechts een enkele laag cellen dik en meet ongeveer 5 micron. De meeste endotheelcellen zijn zeshoekig (zeszijdig), maar sommige kunnen vijf of zeven zijden hebben. De regelmatige rangschikking van deze cellen wordt soms het endotheelmozaïek genoemd.

Hoornvlies, functie

Zoals reeds vermeld, zorgt het heldere hoornvlies ervoor dat licht het oog binnenkomt voor het gezichtsvermogen. Maar het heeft ook een andere zeer belangrijke functie – het hoornvlies levert ongeveer 65 tot 75 procent van de focuskracht van het oog.

De rest van de scherpstelkracht van het oog wordt geleverd door de kristallijne lens, die zich direct achter de pupil bevindt.

De meeste refractiefouten – bijziendheid, verziendheid en astigmatisme – zijn te wijten aan een minder dan optimale kromming of symmetrie van het hoornvlies. Presbyopie, aan de andere kant, is te wijten aan een verouderingsverandering in de kristallijne lens.

Naast het toelaten van licht in het oog en het leveren van het grootste deel van de focuskracht van het oog, hebben individuele delen van het hoornvlies gespecialiseerde functies:

Cornea-epitheel. Het hoornvliesepitheel biedt een optimaal oppervlak voor de traanfilm om zich over het oppervlak van het oog te verspreiden om het vochtig en gezond te houden en om een helder, stabiel zicht te behouden.

De laag van Bowman. De dichte aard van Bowman’s laag helpt voorkomen dat hoornvlieskrabben in het cornea-stroma doordringen. Cornea-schaafwonden die beperkt zijn tot de buitenste epitheellaag genezen over het algemeen zonder littekens; maar krassen die de laag van Bowman en het cornea-stroma binnendringen, laten meestal permanente littekens achter die het gezichtsvermogen kunnen beïnvloeden.

Cornea endotheel. De enkele laag cellen die het endotheel vormt, handhaaft het vochtgehalte in het hoornvlies. Schade aan het cornea-endotheel kan zwelling (oedeem) veroorzaken die het gezichtsvermogen en de gezondheid van het hoornvlies kan beïnvloeden.

Hoornvlies problemen

Een aantal aandoeningen kan het hoornvlies beïnvloeden. Een van de meest voorkomende hoornvliesproblemen zijn:

Uiterlijk van arcus senilis (corneale arcus).

Arcus senilis. Naarmate mensen ouder worden, ontwikkelt zich vaak een witte ring in de periferie van het hoornvlies. Dit wordt arcus senilis | (ook wel genoemd cornea arcus), en het is de meest voorkomende verouderingsverandering in het hoornvlies. Arcus senilis wordt meestal gescheiden van de limbus door een gebied van helder hoornvlies. De witte ring – die is samengesteld uit cholesterol en aanverwante verbindingen – kan nauwelijks merkbaar of zeer prominent zijn.

Bij oudere personen is cornea arcus meestal niet gerelateerd aan het cholesterolgehalte in het bloed; maar als het voorkomt bij een persoon jonger dan 40 jaar, moeten bloedonderzoeken worden uitgevoerd om te controleren op hyperlipidemie (abnormaal hoge concentratie vetten of lipiden in het bloed).

Hoornvliesslijtage. Een bekrast hoornvlies kan erg pijnlijk zijn en kan leiden tot een ooginfectie. [Read more about corneal abrasions.]

Pterygium. Een pterygium is een vezelige groei die begint op de sclera, maar kan uitgroeien tot het perifere hoornvlies en irritatie, zichtproblemen en misvorming van de voorkant van het oog veroorzaken.

Droge ogen. Hoewel de oorzaak van droge ogen meestal begint in de tranenklier en oogleden, kan dit leiden tot schade aan het hoornvliesepitheel, wat oogongemakken en gezichtsstoornissen veroorzaakt.

Hoornvlieszweer. Een hoornvlieszweer is een ernstige abcesachtige infectie van het hoornvlies die kan leiden tot aanzienlijke pijn, littekens en verlies van het gezichtsvermogen.

Corneadystrofie. Een dystrofie is een verzwakking of degeneratie van een weefsel. De meest voorkomende corneadystrofie – fuch’s dystrofie genoemd – beïnvloedt het cornea-endotheel en veroorzaakt zwelling van het hoornvlies, mistig zicht, lichtgevoeligheid en andere problemen.

Acanthamoeba keratitis. Dit is een zeer ernstige en pijnlijke hoornvliesinfectie die aanzienlijke pijn en verlies van het gezichtsvermogen kan veroorzaken.

Schimmel keratitis. Schimmelkeratitis is een andere gevaarlijke hoornvliesinfectie die (net als Acanthamoeba keratitis) de neiging heeft om contactlensdragers vaker te treffen dan mensen die een bril dragen. [Read more about fungal eye infections and other types of keratitis.]

Keratoconus. Dit is een verdunning en vervorming van het hoornvlies die zichtproblemen veroorzaakt die niet kunnen worden gecorrigeerd met gewone brillen of contactlenzen. In sommige gevallen kunnen zichtproblemen van keratoconus worden gecorrigeerd met sclerale contactlenzen of hybride contacten. Maar in ernstige gevallen kan een hoornvliestransplantatie nodig zijn.

Cornea ectasia. Dit is verdunning en vervorming van het hoornvlies dat lijkt op keratoconus, maar optreedt als een zeldzame complicatie van LASIK of andere corneabrekingschirurgie.

Pagina gepubliceerd op woensdag 27 februari 2019