Secundair glaucoom: oorzaken, soorten en behandelingen

vrouw met secundair glaucoom waarbij de oogdruk wordt gemeten.

Wat is secundair glaucoom?

Secundair glaucoom is glaucoom veroorzaakt door een bestaande aandoening die de interne oogdruk voldoende verhoogt om de oogzenuw te beschadigen. Het kan zowel worden behandeld door de onderliggende aandoening die het probleem veroorzaakt te beheersen als door medicatie te nemen of een operatie te ondergaan om de druk van het oog te verlagen.

Interne oogdruk, of intraoculaire druk (IOP), kan toenemen wanneer de natuurlijke afvoer van waterige vloeistof geproduceerd in het oog wordt geblokkeerd of geremd. Bij secundair glaucoom worden de vloeistofbeweging en IOP direct beïnvloed door een andere aandoening – zoals een verwonding, andere gezondheidsproblemen of bijwerkingen van bepaalde medicijnen.

Secundair glaucoom komt minder vaak voor dan primair openhoekglaucoom, dat zich vanzelf ontwikkelt, niet als gevolg van een andere aandoening, verwonding of andere oorzaak.

Oorzaken van secundair glaucoom

Verhoogde IOP die leidt tot schade aan de oogzenuw kan het gevolg zijn van verschillende problemen. Trauma aan het oog kan bijvoorbeeld de vloeistofbeweging verstoren of de drainagestructuren van het oog beschadigen. Ontsteking van de uvea (uveïtis), diabetes, hoge bloeddruk en bepaalde medicijnen – meestal steroïden – kunnen ook het vermogen van het oog om goed te draineren beïnvloeden.

Secundair glaucoom kan plotseling of geleidelijk zijn, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Als het wordt gediagnosticeerd voordat er te veel schade aan de oogzenuw is, kan het worden opgelost voordat er permanent verlies van het gezichtsvermogen is. Perifeer gezichtsverlies is echter vaak het eerste symptoom dat mensen opmerken, en tegen die tijd is het te laat.

Alleen een optometrist of oogarts kan glaucoom detecteren en de behandeling starten voordat verlies van het gezichtsvermogen optreedt. Dat is een van de zeer belangrijke redenen dat iedereen regelmatig uitgebreide oogonderzoeken zou moeten hebben.

Soorten secundair glaucoom

Volgens de Glaucoma Research Foundation (GRF) zijn er zes hoofdtypen secundair glaucoom:

Pseudo-exfoliatief glaucoom (ook wel exfoliatief glaucoom genoemd)

Naarmate de pupil samentrekt en uitzet, kan de iris tegen de capsule borstelen die de ooglens vasthoudt. Dit borstelen kan zeer kleine vlokken van de capsule wegwrijven, die vervolgens door de oogvloeistof in het trabeculaire gaaswerk (onderdeel van het drainagesysteem van het oog) worden gedragen. Als het trabeculaire gaaswerk verstopt raakt of geblokkeerd raakt door die vlokken, kunnen verhoogde IOP en glaucoom het gevolg zijn. [See article on pseudoexfoliation syndrome.]

Neovasculair glaucoom

Bepaalde aandoeningen, zoals diabetes, kunnen de bloedtoevoer naar de ogen aanzienlijk beïnvloeden. Het lichaam probeert dit probleem vaak te corrigeren door nieuwe bloedvaten in het gebied te laten groeien; bij diabetici wordt dit diabetische retinopathie genoemd. Het kan ook leiden tot glaucoom wanneer de vaten in de drainagehoek groeien en deze afsluiten.

Pigmentair glaucoom

Bij patiënten met pigmentdispersiesyndroom kunnen kleine fragmenten pigment uit de iris vrijkomen. Deze kleine stukjes pigment worden in het drainagesysteem van het oog gewassen, waardoor uiteindelijk een verstoppingseffect ontstaat zoals bij exfoliatief glaucoom hierboven. Als de blokkade de IOP voldoende verhoogt, kan dit leiden tot schade aan de oogzenuw en glaucoom.

Traumatisch glaucoom

Traumatisch glaucoom kan zich ontwikkelen wanneer een oogletsel een verhoogde IOP veroorzaakt. Stomp trauma kan bijvoorbeeld de lens verplaatsen zodat er niet genoeg ruimte is voor de vloeistof van het oog om vrij te bewegen, of het kan de grootte en vorm van de drainagehoek veranderen. Het is ook mogelijk dat bloedingen door een oogletsel het trabeculaire gaaswerk in de drainagehoek verstoppen.

Uveitisch glaucoom

Infecties van de uvea (uveïtis) kunnen volgen op een verwonding, het gevolg zijn van bacteriën of een virus dat het oog binnendringt, of optreden in verband met auto-immuun- of ontstekingsaandoeningen. Een infectie kan soms voldoende zwelling veroorzaken om de natuurlijke drainage van het oog te vertragen en de IOP te verhogen, en als steroïden bij de behandeling worden gebruikt, kunnen ze ook de IOP verhogen.

Glaucoom bij kinderen

Als het glaucoom van een kind wordt veroorzaakt door trauma, chirurgie of een pediatrische genetische aandoening zoals het Sturge-Weber-syndroom, het Axenfeld Rieger-syndroom of aniridie (volledige of gedeeltelijke afwezigheid van de iris), wordt het beschouwd als secundair glaucoom. Maar als de oorzaak voor glaucoom bij kinderen niet kan worden geïdentificeerd, wordt het als primair beschouwd.

Glaucoom bij kinderen kan ook pediatrisch of aangeboren glaucoom worden genoemd. Hoewel de term aangeboren glaucoom aangeeft dat een kind met de aandoening wordt geboren, wordt het – samen met infantiel en juveniel glaucoom – gebruikt om de leeftijd van het kind te beschrijven wanneer de aandoening wordt gediagnosticeerd.

Behandeling voor secundair glaucoom

Hoewel glaucoom niet kan worden genezen of de effecten ervan kunnen worden omgekeerd, kan het vaak met succes worden behandeld, waardoor schade aan de oogzenuw wordt beperkt en verder verlies van het gezichtsvermogen wordt voorkomen. Bepaalde vormen van glaucoom kunnen ook te voorkomen zijn.

Voor patiënten met secundair glaucoom moet de behandeling zowel de verhoogde IOP als de onderliggende oorzaak van het glaucoom aanpakken. Voorgeschreven oogdruppels en orale medicatie kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om de IOP te verlagen totdat de onderliggende aandoening – zoals diabetes of een oogletsel – is behandeld of onder controle is. Sommige gevallen kunnen ook laserchirurgie of traditionele chirurgie vereisen.

Het maakt niet uit welk type glaucoom een persoon heeft, het resulterende verlies van het gezichtsvermogen kan niet ongedaan worden gemaakt. Regelmatige bezoeken aan een oogarts zijn de enige manier om primair en secundair glaucoom te detecteren voordat significant, onomkeerbaar verlies van het gezichtsvermogen optreedt.